MZSW-dag bereidt OR-leden voor op onzekere toekomst

Ondanks een uniek kijkje in het jaar 2025, bleven bezoekers aan de MZSW-conferentie op 3 oktober gissen naar de toekomst van de SW. Wel werden ze een stuk wijzer over hun mogelijkheden om zelf invloed uit te oefenen op die toekomst. Een van de belangrijkste adviezen: laat als OR je gezicht zien.

Staat van de SW in 2025

Het is nog ochtend als er in congrescentrum Antropia iets bijzonders gebeurt. Alle pakweg 150 deelnemers sluiten even hun ogen en belanden in het jaar 2025. Op het podium staat Hermen Draaisma, de (fictieve) staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hij vertelt over de rooskleurige staat van de sociale werkgelegenheid. SW-bedrijven zijn in 2025 opgegaan in een breed gemeentelijk werkbedrijf, hebben zich omgevormd tot social firm, of bieden beschut werk aan. Technologie helpt mensen met een beperking om complexere taken uit te voeren. En de invoering van ‘inclusietoeslagen’ zorgt voor een levendige handel in inclusierechten, waar voormalig SW-bedrijven van profiteren. ‘Ons KWW-beleid, Kijken Wat het Wordt, heeft gewerkt’, aldus een trotse staatssecretaris.

Wordt dit de situatie in 2025? ‘De toekomst is onzeker’, relativeert Olaf Fugers, voorzitter van Senzer (Helmond) en lid van de landelijke klankbordgroep MZSW. ‘De Participatiewet rammelt en de economie begint te hikken. Het is maar de vraag of het bedrijfsleven straks plek voor ons heeft.’ Zijn opdracht aan de deelnemers: ‘Leer van de workshops op de conferentie, bespreek ze met je bestuurder en ga ermee aan de slag. Stilstand is achteruitgang.’

Sociaal Ontwikkelbedrijf

Een van die workshops gaat over het Sociaal Ontwikkelbedrijf, het antwoord van vakbond FNV op de Participatiewet. ‘Die is veranderd van de wet voor wie wilde werken naar de wet die maar niet wilde werken’, zegt workshopleider Patricia van der Heijden, beleidsadviseur arbeidsmarktbeleid en sociale werkvoorziening bij FNV. De Participatiewet zorgt volgens haar voor onderbenutting en afbraak van SW-bedrijven. De oplossing voor deze problemen is het Sociale Ontwikkelbedrijf. Dat maakt gebruik van de kennis en kunde van SW-bedrijven, zorgt voor werknemers als een klus of detachering afloopt en biedt diverse werksoorten aan. Huidige SW-bedrijven zouden omgebouwd moeten worden naar deze ontwikkelbedrijven. ‘De OR kan daarbij helpen’, aldus Van der Heijden. ‘Dat vraagt proactief handelen. Dwing de rechten af die je hebt en wees zichtbaar voor de achterban, het management en de lokale politiek.’

OR 2.0 in Hengelo

Een OR die deze zaken aardig voor elkaar heeft is die van de gemeente Hengelo. In de workshop OR 2.0 vertelt voorzitter Monique ten Dam hoe de OR een groep van 70 medewerkers aan zich heeft weten te binden die meedenken over bepaalde onderwerpen. ‘Dat zijn collega’s die niet in de OR willen, maar wel met ons willen praten over thema’s die hen interesseren.’ Zij worden via vergadernotulen op de hoogte gehouden en schuiven af en toe aan bij overleggen.

De OR van de gemeente Hengelo vergaarde de geïnteresseerde medewerkers door actief de organisatie in te gaan. ‘Medezeggenschap is daardoor gaan leven’, zegt Ten Dam. ‘Zorg ervoor dat je als OR aanwezig bent. Spreek collega’s aan. En wees creatief. Bij een gewoon OR-spreekuur komt bijna niemand opdagen. Deel je gratis kroketten of ijsjes uit dan komen medewerkers wel.’ Daarnaast is het essentieel om de lijntjes kort te houden. Ten Dam: ‘Informeer afdelingen of medewerkers meteen wanneer een thema hen aangaat. Daarmee houd je iedereen betrokken.’

Gemeente en politiek

Na de pauze blijkt uit het panelgesprek dat veel ondernemingsraden moeite hebben om alle doelgroepen te betrekken. Ook is de omgeving er niet overzichtelijker op geworden, met naast de bestuurder nog gemeenten, de politiek en lokale media. Toch hoort die taak volgens Marion van Limpt, directeur van Senzer (Helmond), wel degelijk bij een moderne OR. ‘Medezeggenschapsraden kunnen het verhaal van medewerkers overbrengen bij gemeenten. Voor een directeur is dat soms lastig.’

Maan Vaas, lid van het dagelijks bestuur van de OR bij De Risse (Weert), beaamt dat. ‘Wij hebben de gemeente nodig, en de gemeente heeft ons nodig om te weten wat er speelt.’ ‘De OR waakt over de continuïteit van het bedrijf’, voegt Jeroen van der Geest, directeur van Den Haag Werkt toe. ‘Daardoor kan de OR uitstekend een gesprek voeren over de toekomst van de organisatie.’

Media

Mocht het gesprek met de gemeente niet vlotten, dan heeft Inez Staarink, medewerker voor de SP in de Tweede Kamer, nog een tip: ‘De politiek is gevoelig voor de media. Mochten politici van plan zijn om de stekker uit het SW-bedrijf te trekken, stap dan naar de media en voer actie. Anders is het straks te laat.’ OR-voorzitter Fugers raadt aan om in zo’n geval ook bij collega’s van andere SW-bedrijven aan te kloppen. ‘Sluit je vooral aan bij de regionale of landelijke SW-platforms. Daar zitten de experts die je verder kunnen helpen als je organisatie onder vuur ligt.’